87-321 Bartniczka, ul. Brodnicka 8

56 4936810/11

pn, śr, cz, pt: 7.15 - 15.15, wt: 8.00 - 16.00

ugb@data.pl

Sołectwa

Nazwa miejscowości
(sołectwa)

Imię i nazwisko sołtysa
Bartniczka Lichocki Kazimierz
Radoszki Henryk Domżalski
Samin Małgorzata Bloch
Gutowo Jolanta Seroczyńska
Grążawy Jan Zgliński
Łaszewo Janina Zielińska
Świerczynki Zbigniew Kucharski
Koziary Roman Filipski
Stare Świerczyny Marzena Sikorska
Nowe Świerczyny Stanisław Kotewicz
Jastrzębie Łucja Gołębiewska
Komorowo Katarzyna Knieć
Igliczyzna Leszek Walczak
W gminie ogółem: 13

Charakterystyka miejscowości należących do sołectw Gminy Bartniczka

BARTNICZKA - dawne nazwy: Bartnicka /1755/, Bartniczki /1879/, późno niem. Bartnitzka. Siedziba Gminy. Wieś położona w odległości 15 km na wschód od Brodnicy. Dawniej osada w powiecie brodnickim należąca do parafii katolickiej w Grążawach i parafii ewangelickiej w Górznie, położona w dolinie Brynicy, powyżej ujścia Pissy. W 1789 r. wieś królewska z 2 domami. W 1885 r. zamieszkiwało ją 38 mieszkańców, w 1921 r.: 9 budynków i 94 mieszkańców Typ układu osadniczego: zabudowa rozproszona.

DŁUGI MOST /sołectwo Grażawv i - nazwa niem.: Dlugomost, Lagenbrueck. Leśniczówka należąca do nadleśnictwa Brodnica, położona w odległości 14 km na wschód od Brodnicy, na stokach szerokiej doliny rzeki Brynicy. W 1881 r. -2 budynki i 14 mieszkańców, w 1921 r. -3 budynki i 27 mieszkańców.

GOŁKÓWKO /sołectwo Jastrzębie/ - dawne nazwy: Go1covo /1239/, Golcovo Theutonicalis, Gołkowo Małe /1570/, niem. Golkowko. Wieś leżąca nad strugą Pisą, dopływem Brynicy. W 1239 r. własność biskupstwa płockiego. Bolesław Mazowiecki potwierdza przynależność wsi do zamku w Świeciu w 1325 r. należy do parafii w Górznie. W 1570 r. w powiecie michałowskim, należy do parafii w Jastrzębiu. W 1772 r. jej powierzchnia liczyła 189 ha. Od połowy XVIII w. dwór w Gołkówku był siedzibą starostów. W 1786 r. folwark został przyłączony do dóbr gutowskich. W 1789 r. - folwark królewski, karczma i młyn wodny, siedziba nadleśnictwa lidzbarskiego okręgu lubawskiego, 9 domów. W 1885 r. -obszar dworski o pow. 181 ha, 105 mieszkańców. W 19l0 r. -5 budynków mieszkalnych i 12 gospodarczych. 70 mieszkańców. W 1921 r.3 budynki mieszkalne, 73 mieszkańców.

GRAŻAWY - dawne nazwy Gruziawy, Gremsewo /1239/, Grensew, Gransow /1306/, Granzowo /1337/, Geondziawy /1339/, Grondzaw /1766/ i późno niem., Grążawy /1921/. Wieś położona w odległości 12 km na wschód od Brodnicy na wysoczyźnie morenowej, opadającej na północy wsi stromą krawędzią ku dolinie Drwęcy. Była jedną ze wsi biskupów płockich należących do kasztelanii świeckiej. Wymieniana w dokumencie z lat 1239-40. W 1322 r. lokacja wsi na 50 włókach. W 1618 r. posiadała własną szkołę. Od połowy XVIII w. dwór był siedzibą starostów. W 1772 r. obejmowała obszar 823 ha. W 1789 r. wieś królewska, posiadała karczmę i 29 domów. W 1885 r. zamieszkana przez 470 mieszkańców. W 1910 r. liczyła 100 budynków mieszkalnych, 123 gospodarcze i 716 mieszkańców. W 1921 r. - 104 budynki mieszkalne i 758 mieszkańców, z tego: osiedle Bartniczka -9 budynków mieszkalnych i 94 mieszkańców, a wieś Grążawy -95 budynków mieszkalnych i 664 mieszkańców. Typ układu osadniczego: przydrożnica.

GUTOWO - dawne nazwy: Gutau /1414/, Gutaw, Guthowo /1570/, niem. Guttowo. Położone w odległości 19 km na wschód od Brodnicy, przy szosie ,i torze kolejowym z Brodnicy do Lidzbarka. Dawniej folwark i stacja kolejowa leżące w. powiecie brodnickim, należące do parafii katolickiej w Radoszkach i parafii ewangelickiej w Górznie. Było własnością kapituły chełmińskiej, która w 1429 r. nadaje przywilej wsi. W 1666 r. wieś szlachecka, w której mieszkało 3 ogrodników, karczmarz i młynarz. Pierwsza wzmianka o folwarku pochodzi z 1773 r. W Wyniku pruskiej sekuralyzacji Gutowo stało się majątkiem królewskim. W 1786 r. Georg Wilhelm Schloss dzierżawi folwark wraz z majątkiem w Gołkówku i Wi1amowie. W 1788 r. majątek przejmuje jego syn Friedrich Schloss. W 1853 r. folwark kupuje Adalbert Mathaes. W 1933 r. majątek rozparcelowano, a w 1939 r. nastąpiła druga parcelacja. W 1773 r. w majątku mieszkało 18 włościan, a w 1789 r. składało się na niego 26 domów. Na początku XIX w. przyłączono do niego część folwarku Nowy Dwór; powstała gorzelnia parowa. W 1864 r. obejmowała 673 ha. W 1885 r. obszar dworski wynosił 599 ha, a na jego terenie mieszkało 108 ludzi; w 1910 r. posiadał 903 ha, 10 budynków mieszlnych, gospodarczvch i 173 mieszkańców w 1921 r. -9 budynków mieszkalnych 198 mieszkańców, w tym: Gutowo folwark -8 budynków i 184 mieszkańców, zaś Gutowo stacja kolejowa - l budynek i 14 mieszkańców. Dwór w 1920 r. uległ spaleniu, został odbudowany, ponownie spłonął w 1931 r., odbudowany, a następnie przebudowany w latach 50-tych. Zachowały się: gorzelnia, spichlerz wraz z chlewnią, drewniany magazyn, kurnik i budynki mieszkalne z 1911 r. przeznaczone dla pracowników majątku wraz z budynkami gospodarczymi. 1.IX.1887 r. oddano do użytku linię kolejową na trasie Brodnica-Lidzbark, o długości 32 km, przy której w Gutowie pobudowano budynki kolejowe. Typ układu osadniczego: osada folwarczna.

IGLICZYZNA - dawne nazwy: Igliszczyzna /1789/, /1879/, niem. Icliczvsna.
Wieś położona w odległości 12 km na południowy-wschód od Brodnicy na pagórkowatej wysoczyźnie morenowej, pociętej dolinkami o łagodnych stokach. W 1773 r. była częścią wsi Świerczyny w 1789 r. królewska nowa osada, przy regulacji wsi Swierczyny część włościan przesiedlono do Igliczyzny. W 1882 r. -wieś włościańska z 417 morgami powierzchni, 17 budynkami mieszkalnymi i 198 mieszkańcami. W 1885 r. obejmowała wieś i folwark na obszarze 234 ha oraz 198 mieszkańców Ig1iczyzna wieś -189 mieszkańców. W 1910 r. we wsi o powierzchni 238 ha znajdowało się 18 budynków mieszkalnych, 25 gospodarczych i 136 mieszkańców. W 1921 r. budynków mieszkalnych było 17, zaś mieszkańców -155, w tym: w Igliczyźnie folwarku - 4 budynki i 74 mieszkańców, w Igliczyźnie wsi -13 budynków i 81 mieszkańców. Typ układu osadniczego: osada o zabudowie rozproszonej.

NOWA IGLICZYZNA - leży na południe od wsi o tej samej nazwie, przy drodze z Jastrzębia do Szczuki. Ówczesny właściciel majątku Świerczyny wykupił w połowy XIX w. większą część gruntów włościańskich we wsi Igliczyzna i założył tu folwark. W 1882 r. stanowiły one dobra szlacheckie składające się z 3 budynków mieszkalnych i 57 mieszkańców. W 1895 r. -5 budynków mieszkalnych i 88 mieszkańców, zaś. w 1921 r. -4 budynki mieszkalne i 74 mieszkańców.

IŁY /sołectwo Radoszki/ - osada położona w odległości 3 km na północny-zachód od wsi Radoszki, na stokach morenowego wzgórza, w widłach doliny Brynicy i jej dopwu Samionki. W 1921 r. posiadała 7 budynków i 38 mieszkańców. Typ układu osadniczego: osada o zabudowie rozproszonej.

JASTRZĘBIE - dawne nazwy: Jastrimbe /1239/, Jastrambe /1317 I, Jastrebe, Jastirsam, Habicht /1560/, Jastrzębie 11570/. Wieś położona w odległości 10 km na południowy-wschód od Brodnicy na falistej wysoczyźnie morenowej, w dolinie małego dopływu Pisy. W roku 1239 r. własność biskupstwa płockiego. Bolesław Mazowiecki potwierdza biskupowi płockiemu Glmterowi przynależność wsi Jastrzębie z jeziorem i innymi gruntami do zamku w Świeciu. W 1317 r. granice Jastrzębia były częścią granic między dobrami biskupa płockiego a Zakonem. W 1325 r. biskup płocki Florian otrzymuje Jastrzębie od Zakonu. W latach 1391-93 wielki mistrz Konrad Wallenrod odkupuje wieś Jastrzębie. W roku 1396 własność Zakonu w komturstwie brodnickim: w l570 r. własność biskupstwa płockiego w powiecie michałowskim, kluczu górznieńskim, diecezji płockiej. W 1772 r. liczyła 1146 ha, w 1789 r. -wieś królewska, 38 domów. W 1867 r. wieś w dzierżawie -44 morgi, karczma, młyn. W 1869 r. jej powierzchnia wynosiła 3968 mórg i posiadała 73 budynki, 555 mieszkańców i szkołę. W 1921 r. składała się z 98 budynków i 706 mieszkańców, w tym: Jastrzębie wieś -94 budynki i 657 mieszkańców, Sokołowo folwark -4 budynki i 47 mieszkańców. Typ układu osadniczego: owalnica.

KOMOROWO - nazwa niem.. Kumorowo. Dawniej dobra rycerskie położone nad strugą Pisą, przy granicy Królestwa Polskiego. Miały powierzchnię 3564 morgów, 24 budynki i 191 mieszkańców. Własność rodziny Jesiewskich, od l820 r. Sluerzyckiego, od l870 r. Banku Toruńskiego: Donimirski, Kalkstein, Łyskowski i spółka. Dzierżawca - Zieliński, a w 1884 r. Paweł Grabski. W 1910 r. Komorowo posiadało 660 ha, 20 budynków i 251 mieszkańców, zaś w 1921 r. -9 budynków i 203 mieszkańców, w tym: Komorowo folwark -6 budynków 165 mieszkańców, Skrobacja folwark -3 budynki i 38 mieszkańców. Typ llkładu osadniczego: osada folwarczna.

KOZlARY - dawniej wieś włościańska w okolicy lesistej i bagnistej, przy trakcie brodnicko-lidzbarskim. Posiadało 339 mórg, 30 budynków i 105 mieszkańców, zaś w 19l0 r. -89 ha, 14 budynków i 87 mieszkańców Typ układu osadniczego: osada o zabudowie rozproszonej. 

ŁASZEWO -nazwa niem. Gross Laszewo. Wieś położona w odległości 10 km na wschód od Brodnicy przy trakcie brodnicko-lidzbarskim. W II poło XVI w. był tu folwark klucza górznieńskiego o powierzchni l włóki, a w 1772 r. -836 ha. W 1884 r. posiadała 2523 morgi powierzchni, 172 budynki w tym 58 budynków mieszkalnych i 381 mieszkańców, natomiast w 19l0 r. -652 ha, 83 budynki mieszkalne i 543 mieszkańców, zaś w 1921-84r. budynki mieszkalne i 550 mieszkańców. Typ układu osadniczego: przydrożnica.

RADOSZKI - dawne nazwy: Radischkow /1408/, Dadiszkow /1411/, Radisk /1412/, nazwa niem. Radosk. Wieś leżąca w bliskim sąsiedztwie Jeziora Samińskiego, niedaleko rzeki Brynicy i drogi do Lidzbarka. Należała do parafii ewangelickiej w Górznie. W 1868 r. posiadała 127 budynków, 56 domów i 432 mieszkańców, w 1885-73r. budynków i 542 mieszkańców, we wsi powstała dwuklasowa szkoła katolicka. W 1910 r. obejmowała 1091 ha, 79 budynków i 656 mieszkańców, zaś w 1921 r. - 79 budynków i 658 mieszkańców, w tym: Radoszki stacja kolejowa - 4 budynki i 68 mieszkańców, Radoszki wieś -75 budynków i 590 mieszkańców. 1.IX.1887 r. powstała stacja kolejowa, przy trasie Brodnica-Lidzbark o długości 32 km, która stanowi główną bazę przeładunkową dla Górzna. Typ układu osadniczego: owalnica.

SAMIN - dawne nazwy: Sarnin /1337/, Semmin, Semyn, Sarnino /1543/. Wieś leżąca nad Jeziorem Sałnllskim i strugą Sałnionka będącą dopływem Brynicy, przy której znajdował się młyn. W 1868 składała się z 34 budy11ków, 20 domów i 150 mieszkańców. W 1885 r. liczyła 15 domów i 134 mieszkańców; w 1910 f. -14 domów,141 mieszkańców i 459 ha, zaś w 1921 r. -15 domów i 157 mieszkańców. Typ układu osadniczego: osada o zabudowie rozproszonej.

SKROBACJA Leży na terenie sołectwa Komorowo. Dawniej folwark należący do Komorowa z parafią w Jastrzębiu. W 1885 posiadał 1 dom i 19 mieszkańców. W 1921 r. opisany łącznie z Komorowem -3 budynki i 38 mieszkańców. Typ układu osadniczego: osada o zabudowie rozproszonej.

ŚWIERCZYNY -dawne nazwy: Swyrcina /1325/, Swirczen, Swerczyny, nazwa niem. Swierczyn. Dwie wsie leżące w odległości 8 km na wschód od Brodnicy przy drogach: Z Brodnicy do Lidzbarka -Stare Świerczyny i z Brodnicy do Jastrzębia Nowe Świerczyny. Dawniej dobra rycerskie, własność rycerza Grzymisława /1325/. W 1526 r. Jan z Turma i Krzysztof Osiecki otrzymują przywilej na wsie Swierczyny i inne. W 1558 r. Antoni Rowski oddaje swą część w Świerczynach Marcinowi Elżanowskiemu, zatrzymując sobie karczmę. W 1570 r. wieś jest własnością Jadwigi Osieczkowskiej, Elżanowskiego juniora i Macieja Osieczkowskiego; należy do powiatu michałowskiego i parafii Cielęta. W 1774 r. obszary leśne w Świerczynach należały do rewiru Ruda. Około 1912 r. w XlV wieku działalności kolonistów niemieckich powstała ok. l km na południe od Świerczyn nowa wieś, nazwana Nowe Świerczyny. Wieś usytuowano przy skrzyżowaniu dwóch dróg o charakterze lokalnych połączeń, tj. dróg ze Świerczyn do Igliczyzny i z Cieląt do Gołkówka. W nowozałożonej osadzie budowano szkołę, kościół, kuźnię, warsztat kołodziejski i karczmę.
Świerczyny w 1885 r. posiadały 17 domów, 282 meszkańców, gorzelnię parową cegielnię i koński młyn. W 1858 r. wieś była własnością Sulerzyckiego, zaś w 1885 Ernesta Bralma. Dawniej należała do Wybickich. W 1910 r. liczyła 14 budynków, 268 mieszkańców i 979 ha, natomiast w 1921 r. - 47 budynków i 323 mieszkańców. Typ układu osadniczego: Stare Świerczyny -przydrożnica, Nowe Świerczyny -wieś z okresu kolonizacji pruskiej na początku XX w. o regularnym planie. Zagrody usytuowano przy wewnętrznych działkach na identycznej wielkości parcelach.

WILAMOWO - nazwa niem. Willanowo. Osada położona w północno- zachodniej części sołectwa Grążawy przy linii kolejowej Brodnica- Lidzbark. Dawniej folwark liczący 3 domy i 46 mieszkańców i należący do powiatu i parafii Brodnica; nabyty w 1885 r. przez kasę powiatową, następnie rozparcelowany. W 1921 r. jako osada opisany łącznie ze wsią Ruda i posiadała 2 budynki oraz 24 mieszkańców. 

ZDROJE - wieś położona w odległości 15 km na wschód od Brodnicy, w południowej części sołectwa Bartniczka, przy drodze z Bartniczki do Górzna. Po raz pierwszy nazwa Zdroje występuje w wizytacji kościelnej z 1738 r. W 1773 r. było tu 7 gospodarzy na 6 włókach. W 1789 r. występuje jako wieś królewska z 9 dymami. W 1807 r. na 136 ha gospodarzyło 17 dzierżawców.
W 1885 r. składała się z 16 budynków i 83 mieszkańców; w 1910 r. - 19 budynków, 109 mieszkańców i 136 ha. W 1921 r. liczyła 21 budynków i 101 mieszkańców. Typ układu osadniczego: przydrożnica.